1. Khái niệm Aptomat
Aptomat là một thiết bị điện mà hẳn ai cũng đã từng nghe. Về cơ bản, Aptomat là một loại cầu dao với khả năng đóng cắt tự động. Trong một hệ thống điện, Aptomat có chức năng bảo vệ hệ thống tránh hiện tượng quá tải hoặc ngắn mạch. Một số loại còn có thêm nhiều chức năng tiên tiến như chống rò rỉ điện hoặc chống giật.
2. Công dụng
Các lợi ích của Aptomat rất thiết thực. Đó là lý do khiến nó trở nên phổ biến và không thể thiếu trong bất kỳ hệ thống điện nào. Một số lợi ích quan trọng nhất của Aptomat có thể liệt kê như sau:
- Tự động ngắt dòng điện trong các hệ thống điện khi có hiện tượng ngắn mạch hay sụt áp xảy ra.
- Bảo vệ các thiết bị điện khỏi các hư hỏng khi hệ thống điện gặp sự cố không mong muốn.
- Khi dòng điện bị rò rỉ xuống đất, hiện tượng mất cân bằng giữa dòng điện đi và về sẽ xảy ra. Aptomat sẽ có công dụng ngắt điện trong trường hợp này.
- Nếu xảy ra trường hợp điện giật, Aptomat cũng tự động ngắt điện để bảo vệ con người.
3. Cấu tạo và nguyên lý hoạt động
Có rất nhiều loại Aptomat nhưng chúng thường có cấu tạo giống nhau gồm hai cấp tiếp điểm (tiếp điểm chính và hồ quang) hoặc ba tiếp điểm (tiếp điểm chính, tiếp điểm phụ và hồ quang). Khi mạch điện được đóng lại, các tiếp điểm sẽ lần lượt đóng từ hồ quang tới tiếp điểm phụ và tiếp điểm chính là sau cùng. Nếu như mạch điện bị ngắt, quá trình mở các tiếp điểm sẽ ngược lại.
Ngoài ra, Aptomat còn có các bộ phận cơ bản là dập hồ quang, cơ cấu truyền động cắt và móc bảo vệ. Dập hồ quang thường có hai kiểu là nửa kín hoặc nửa hở. Cơ cấu truyền động cắt có thể được điều khiển bằng tay hoặc cơ điện. Cuối cùng, móc bảo vệ có hai kiểu là rơ le hoặc điện từ.
Tất cả các hệ thống Aptomat đều có nguyên lý làm việc giống nhau. Các móc bảo vệ sẽ làm nhiệm vụ ngắt mạch khi phát hiện tình trạng lỗi xảy ra trong hệ thống điện. Nếu một dòng điện chạy qua các tiếp điểm thay đổi đột ngột, từ trường tạo ra trên lò xo (điện áp quá thấp) sẽ bị giảm hoặc lò xo bị nóng lên quá mức (điện áp cao) khiến các tiếp điểm bị mở ra và dòng điện bị ngắt.
Đối với các Aptomat sử dụng trong gia đình (dòng điện định mức không lớn hơn 600A), người dùng sẽ phải sử dụng tay để điều khiển thiết bị hoạt động trở lại. Mặt khác, một số mẫu Aptomat dành cho hệ thống điện có dòng cao hơn (lên tới 1000A) thường có cơ chế điều khiển bằng điện từ.
Sau khi hiện tượng ngắn mạch xảy ra được một thời gian, các lò xo trong móc bảo vệ sẽ trở lại trạng thái bình thường để các tiếp điểm có thể tiếp xúc lại với nhau, cho phép dòng điện tiếp tục đi qua.
4. Cách lựa chọn Aptomat
Việc lựa chọn aptomat, chủ yếu dựa vào: dòng điện tính toán đi trong mạch; dòng điện quá tải; tính thao tác có chọn lọc.
Ngoài ra lựa chọn Aptomat còn phải căn cứ vào đặc tính làm việc của phụ tải và Aptomat không được phép cắt khi có quá tải ngắn hạn ( thường xảy ra trong điều khiện làm việc bình thường như dòng điện khởi động, dòng điện đỉnh trong phụ tải công nghệ).
Yêu cầu chung là dòng điện định mức của mức bảo vệ Iap không được bé hơn dòng điện tính toán của mạch:
Iap>=Itt
Tùy theo đặc tính và điều kiện làm việc cụ thể của phụ tải, người ta hướng dẫn lựa chọn dòng điện định mức của móc bảo vệ bằng 125%, 150% hay lớn hơn nữa so với dòng điện tính toán của mạch.
Sau cùng ta chọn Aptomat theo các số liệu kỹ thuật đã cho của nhà chế tạo.
5. Ví dụ thực tế
Chọn Aptomat cho một máy bơm có công suất tiêu thụ là 2kW, cosphi = 0,85 sử dụng trong hộ gia đình?
Ta có: Itt=Ptt/Uđm*cos(phi)
=2000/(220*0,85)=10,69
Iap=(1,2-1,5)Itt
Ta tính được: Ict=1,2*10,96=13,152A
Do đó ta chon loại Aptomat có dòng định mức là 16A
Hiện nay, Aptomat là thiết bị điện không thể thiếu trong tủ điện công nghiệp và dân dụng. Gần như hầu hết tất cả các vị trí đều phải sử dụng aptomat bởi tính ưu việt của nó, nếu bạn đang có nhu cầu tư vấn thiết kế hay lắp đặt tủ điện do VESACI sản xuất và phân phối hãy liên hệ ngay với chúng tôi.
Để được tư vấn và hỗ trợ về sản phẩm Quý khách hàng vui lòng liên hệ :
VPGD – Công ty TNHH Nước và Vệ sinh môi trường Việt Nam
Địa chỉ: Toà D, Việt Đức Complex, 164 Khuất Duy Tiến, Thanh Xuân, Hà Nội
Điện thoại: 0904 571 488.
